သားအိမ္ျပင္ပ၌ သေႏၶတည္ျခင္း (Ectopic Pregnancy)

သေႏၶေအာင္ၿပီးတဲ့မ်ိဳးဥက သားအိမ္အတြင္းမွာမဟုတ္ဘဲ အျခားေနရာေတြမွာ သေႏၶတြယ္ျခင္းကို သားအိမ္ျပင္ပ၌သေႏၶတည္ျခင္းလုိ႔ေခၚပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ျခင္းက သေႏၶေအာင္တဲ့မ်ိဳးဥကေန အစျပဳပါတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ သေႏၶေအာင္တဲ့ဥက သားအိမ္နံရံမွာ အလိုအေလ်ာက္တြယ္ကပ္ပါတယ္။

        သားအိမ္ျပင္ပ၌သေႏၶတည္ျခင္းက အမ်ားအားျဖင့္ မမ်ိဳးဥကို သားဥအိမ္ကေန သားအိမ္ဆီကိုပို႔ေပးတဲ့ သားဥႁပြန္တစ္ခုခုမွာ ျဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါကို သားဥႁပြန္တြင္သေႏၶတည္ျခင္းလို႔ေခၚပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ ဝမ္းေခါင္းတြင္း၊ သားဥအိမ္နဲ႔ သားအိမ္ေခါင္းမွာ သေႏၶတည္တတ္ပါတယ္။

       သားအိမ္ျပင္ပ၌သေႏၶတည္ျခင္းက ပံုမွန္အတိုင္းဆက္ၿပီးမႀကီးထြားႏိုင္ပါဘူး။ သေႏၶေအာင္ၿပီးတဲ့မ်ိဳးဥက ဆက္ၿပီးအသက္မရွင္ႏိုင္သလို ႀကီးထြားလာတဲ့တစ္သွ်ဴးေတြက အေမရဲ႕ခႏၶာကိုယ္အစိတ္အပိုင္းေတြကိုဖ်က္ဆီးႏိုင္ပါတယ္။ ဒါကိုမကုသပဲထားရင္ ေသြးထြက္လြန္ၿပီးအသက္ဆံုး႐ႈံးႏိုင္ပါတယ္။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား

         အစပိုင္းမွာေတာ့ ဘာေရာဂါလကၡဏာမွ မျပတတ္ပါဘူး။ တစ္ခါတစ္ရံေတာ့ ပံုမွန္ကိုယ္ဝန္ေတြလိုပဲ ရာသီေသြးေပ်ာက္ျခင္း၊ ရင္သားနာျခင္း၊ ပ်ိဳ႕အန္ျခင္း စတဲ့လကၡဏာေတြကိုခံစားရတတ္ပါတယ္။ ဆီးစစ္ၾကည့္ရင္ ကိုယ္ဝန္ရွိတယ္လို႔ျပေနေပမယ့္ ပံုမွန္အတိုင္းေတာ့ ဆက္ၿပီးမႀကီးႏိုင္ပါဘူး။ ဗိုက္ေအာက္ပိုင္းေအာင့္ၿပီး မိန္းမကိုယ္မွေသြးအနည္းငယ္ဆင္းျခင္းကေတာ့ သားအိမ္ျပင္ပသေႏၶတည္ျခင္းကိုျပတဲ့ သတိထားရမယ့္လကၡဏာျဖစ္ပါတယ္။ သားဥႁပြန္မွေသြးေတြစိမ့္ထြက္ေနမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေသြးေတြဘယ္ေနရာမွာ အိုင္ေနတယ္ဆိုတာကိုမူတည္ၿပီး ပုခံုးနာျခင္း၊ ဝမ္းသြားခ်င္သလိုျဖစ္ျခင္းေတြ ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။ သားဥႁပြန္ေပါက္ထြက္သြားရင္ေတာ့ ဗိုက္ထဲမွာေသြးအလြန္အကၽြံထြက္ၿပီး ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ မိုက္ကနဲျဖစ္ျခင္းနဲ႔ ေသြးလန္႔ျခင္း (shock ) ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

ေရာဂါျဖစ္ေစေသာ အေၾကာင္းအရင္းမ်ား

         သားဥႁပြန္ပ်က္စီးေနလို႔ (သုိ႔) ေရာင္ရမ္းျခင္းေၾကာင့္ သားဥႁပြန္ပံုပ်က္ေနလို႔ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေဟာ္မုန္းမညီမွ်မႈနဲ႔ သေႏၶေအာင္တဲ့မ်ိဳးဥ ပံုမွန္မႀကီးထြားျခင္းေတြကလည္း အေရးႀကီးတဲ့အခ်က္ေတြျဖစ္ပါတယ္။

ျဖစ္ႏိုင္ေခ်မ်ားေသာအခ်က္မ်ား

        ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ 1,000 မွာ 20 ေလာက္က သားအိမ္ျပင္ပမွာ သေႏၶတည္တတ္ၾကပါတယ္။ အေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဴးေၾကာင့္ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

1. ယခင္က သားအိမ္ျပင္ပ၌သေႏၶတည္ဖူးျခင္း - သားအိမ္ျပင္ပမွာ တစ္ခါသေႏၶတည္ဖူးျခင္း ေနာက္တစ္ခါျဖစ္ႏိုင္ေခ်ပိုမ်ားပါတယ္။
2. ေရာင္ရမ္းျခင္းႏွင့္ ေရာဂါပိုးဝင္ျခင္း - သားဥႁပြန္ေရာင္ျခင္း၊ သားအိမ္၊ သားဥအိမ္ႏွင့္ သားဥႁပြန္မ်ားကို ေရာဂါပိုးဝင္ျခင္းေတြေၾကာင့္ သားအိမ္ျပင္ပမွာ သေႏၶတည္ျခင္းျဖစ္တတ္ပါတယ္။ Gonorrhea, Chlamydia ပို္းေတြေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
3. မ်ိဳးပြားျခင္းႏွင့္ပတ္သက္ေသာ ျပႆနာမ်ား - သားသမီးရဖို႔ အခက္အခဲရွိသူေတြနဲ႔ မ်ိဳးပြားေစတဲ့ေဆးေတြေသာက္သံုးေနသူေတြဟာ သားအိမ္ျပင္ပ၌သေႏၶတည္ျခင္းနဲ႔ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။
4. သားဥႁပြန္တည္ေဆာက္မႈပံုစံ - ပံုမမွန္တဲ့ သားဥႁပြန္၊ ခြဲစိတ္မႈေၾကာင့္ပဲျဖစ္ျဖစ္ အေၾကာင္းတစ္စံုတစ္ရာေၾကာင့္ ပ်က္စီးေနတဲ့သားဥႁပြန္ေတြေၾကာင့္ သားအိမ္ျပင္ပမွာ သေႏၶတည္တတ္ၾကပါတယ္။ သားဥႁပြန္ကိုျပန္လည္ျပဳျပင္တဲ့ ခြဲစိတ္မႈေတြကေတာင္ အျဖစ္မ်ားေစပါတယ္။
5. သေႏၶတားေဆးမ်ား (ျဖစ္ႏိုင္ေျခအလြန္နည္း) - သားအိမ္အတြင္းမွာ သေႏၶတားတဲ့ပစၥည္းထည့္ထားတဲ့သူေတြမွာ ကိုယ္ဝန္ရေလ့မရွိပါဘူး။ ကိုယ္ဝန္ရခဲ့မယ္ဆိုရင္ေတာ့ သားအိမ္ျပင္ပမွာသေႏၶတည္ဖို႔မ်ားပါတယ္။ အၿမဲတမ္းသေႏၶတားတဲ့နည္းလမ္းျဖစ္တဲ့ သားဥႁပြန္ခ်ည္ထားျခင္းမွာလဲ ဒီလုိပါပဲ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ႏိုင္ေခ်နည္းသလို ကုိယ္ဝန္ရခဲ့မယ္ဆိုရင္လည္း သားအိမ္ျပင္ပမွာတည္ႏိုင္ပါတယ္။
6. ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း - ကိုယ္ဝန္မေဆာင္မီ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းက သားအိမ္ျပင္ပ၌ သေႏၶတည္ျခင္းျဖစ္ႏိုင္ေခ်မ်ားပါတယ္။ မ်ားမ်ားေသာက္ေလေလ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်မ်ားေလေလပါပဲ။

ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးမ်ား

          ကုသမႈမခံယူလွ်င္ သားဥႁပြန္ေပါက္ထြက္ၿပီး အသက္ဆံုး႐ံႈးႏိုင္ပါတယ္။

စမ္းသပ္မႈမ်ားႏွင့္ ေရာဂါေဖာ္ထုတ္ျခင္း

          ဆရာဝန္က သားအိမ္ျပင္ပမွာ သေႏၶတည္တယ္လို႔သံသယရွိရင္ မိန္းမကိုယ္ကုိစမ္းသပ္ၿပီး ေအာင့္ျခင္းနာျခင္းရွိမရွိ၊ သားဥႁပြန္ (သို႔) သားဥအိမ္မွာ အလံုးရွိ/မရွိ ၾကည့္ပါလိမ့္မယ္။ ဒီလို ခႏၶာကိုယ္ကို စမ္းသပ္ၾကည့္႐ံုနဲ႔ေတာ့ ေရာဂါမသတ္မွတ္ႏိုင္ပါဘူး။

         ေသြးစစ္ျခင္း၊ ultrasound ႐ိုက္ျခင္းေတြျပဳလုပ္ၿပီးမွ ေရာဂါကိုေသခ်ာသတ္မွတ္ႏိုင္ပါမယ္။ ပံုမွန္ အာထရာလ္ေဆာင္းကေတာ့ ျမန္ႏႈန္းျမင့္အသံလႈိင္းေတြကိုအသံုးျပဳၿပီး ဝမ္းဗိုက္ေပၚကေန႐ိုက္တာပါ။ ဒါေပမယ့္ ကိုယ္ဝန္အေစာပိုင္းမွာ သားအိမ္နဲ႔ သားဥႁပြန္ေတြက ဝမ္းဗိုက္မ်က္ႏွာျပင္ထက္စာရင္ မိန္းမကိုယ္ေပါက္နဲ႔ပိုနီးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မိန္္းမကိုယ္ကေနထည့္ၿပီး႐ိုက္တဲ့ အာထရာလ္ေဆာင္းနဲ႔ ႐ိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ (transvaginal ultrasound)

         တစ္ခါတစ္ရံမွာ ကုိယ္ဝန္ကို အာထရာလ္ေဆာင္း႐ိုက္ၿပီး သိႏိုင္ဖို႔ကေစာလြန္းေနတတ္ပါတယ္။ အေျဖက မေသခ်ာဘူးဆိုရင္ေတာ့ ဆရာဝန္က သားအိမ္ျပင္ပမွာ သေႏၶတည္ေနတယ္လုိ႔ေသခ်ာတဲ့အထိ ေသြးအေျဖနဲ႔ေစာင့္ၾကည့္ေနမွာပါ။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ကိုယ္ဝန္စရွိၿပီး 4-5 ပတ္ေလာက္အၾကာမွာ သိႏိုင္ပါတယ္။

         ေသြးေတြအမ်ားႀကီးထြက္ေနတဲ့ အေရးေပၚအေျခအေနမွာဆိုရင္ေတာ့ ဗိုက္ခြဲၿပီးေတာ့ ေရာဂါေဖာ္ထုတ္ျခင္းနဲ႔ ကုသျခင္းကို တစ္ၿပိဳင္နက္တည္း ျပဳလုပ္ဖို႔လိုပါတယ္။

ကုထံုးမ်ားႏွင့္ ေဆးဝါးမ်ား

          သေႏၶေအာင္တဲ့ မ်ိဳးဥက သားအိမ္ျပင္ပမွာ ပံုမွန္အတိုင္းဆက္ၿပီး မႀကီးထြားႏိုင္ပါဘူး။ အသက္ဆံုး႐ံႈးႏိုင္တဲ့ အေျခအေနေတြကို ေရွာင္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ သားအိမ္ျပင္ပက တစ္သွ်ဴးေတြကိုဖယ္ထုတ္ဖို႔လိုပါတယ္။

Methotrexate ထိုးေဆး - ေရာဂါေစာေစာေဖာ္ထုတ္ႏိုင္ရင္ေတာ့ methotrexate ထိုးျခင္းျဖင့္ ဆဲလ္ႀကီးထြားမႈကို ရပ္တန္႔ေစႏိုင္ၿပီး ရွိၿပီးသားဆဲလ္ေတြကိုလည္း ေပ်ာက္ကင္းေစႏိုင္ပါတယ္။ HCG ပမာဏမ်ားေနဦးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ methotrexate ေနာက္တစ္ႀကိမ္ထပ္ထိုးရပါမယ္။

laproscopic surgery - မ်ားေသာအားျဖင့္ေတာ့ သားအိမ္ျပင္ပသေႏၶတည္ျခင္းကို laproscopic surgery နဲ႔ကုသႏိုင္ပါတယ္။ laproscopic surgery ဆိုတာ ခ်က္ (သို႔) ခ်က္နားမွာ ခြဲေၾကာင္းေသးေသးေလးေပးၿပီး ကင္မရာနဲ႔အထဲကိုၾကည့္ၿပီး ခြဲျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ တျခားကိရိယာတစ္ခုကို ဒီကင္မရာနဲ႔တပ္ထားတဲ့ႁပြန္ထဲ ထပ္ထည့္ၿပီးျဖစ္ျဖစ္ တျခားခြဲေၾကာင္းေလးတစ္ခုခုကပဲျဖစ္ျဖစ္ ထည့္သြင္းၿပီး တစ္သွ်ဴးေတြကိုဖယ္ထုတ္ျခင္း၊ သားဥႁပြန္ျပန္လည္ ျပဳျပင္ျခင္းေတြ ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ သားဥႁပြန္က အေတာ္ကိုပ်က္ဆီးေနၿပီဆိုရင္ေတာ့ ဒီႁပြန္ကို ဖယ္ထုတ္လိုက္ဖို႔လိုပါတယ္။

ေသြးေတြအလြန္အကၽြံထြက္ေနတယ္ဆိုရင္ (သို႔) သားဥႁပြန္ေပါက္ထြက္သြားတယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဗိုက္ခြဲၿပီးအေရးေပၚ ကုသရပါမယ္။ တစ္ခါတစ္ရံမွာ သားဥႁပြန္ကိုျပန္ျပင္လို႔ရတတ္ေသာ္လည္း မ်ားေသာအားျဖင့္ေတာ့ သားဥႁပြန္ကို ထုတ္ပစ္လိုက္ရတာမ်ားပါတယ္။ ခြဲစိတ္မႈၿပီးရင္ ေသြးထဲမွာ HCG ပမာဏကိုစစ္ၾကည့္ၿပီး သားအိမ္ျပပကတစ္သွ်ဴးေတြကုန္မကုန္ေစာင့္ၾကည့္ပါမယ္။ HCG ျမန္ျမန္မက်ဘူးဆိုရင္ေတာ့ methotrexate ေဆးထိုးဖို႔လိုအပ္ပါတယ္။

ကာကြယ္ျခင္း

         သားအိမ္ျပင္ပ၌သေႏၶတည္ျခင္းကို ကာကြယ္လို႔မရေသာ္လည္း ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ေတြကိုေတာ့ ေလ်ာ့က်ေအာင္ လုပ္လို႔ရပါတယ္။ ဥပမာ - လိင္ဆက္ဆံတိုင္းကြန္ဒံုးသံုးျခင္းျဖင့္ လိင္မွတစ္ဆင့္ ကူးစက္တတ္တဲ့ေရာဂါေတြကိုကာကြယ္ႏိုင္ၿပီး သားအိမ္နဲ႔ မ်ိဳးပြားအဂၤါေရာင္ရမ္းျခင္းျဖစ္ႏိုင္ေခ်ကို ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္မေဆာင္ခင္မွာ ေဆးလိပ္ျဖတ္ျခင္းကလည္း ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ကို ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။

မိသားစုမွ ေဖးမကူညီျခင္း

         ကိုယ္ဝန္ဆံုး႐ႈံးျခင္းက ယူက်ံဴးမရေအာင္ဝမ္းနည္းေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆံုး႐ႈံးမႈကိုလက္ခံၿပီး စိတ္သက္သာရာရဖို႔အခ်ိန္ယူပါ။ ကိုယ့္ရဲ႕အိမ္ေထာင္ဖက္၊ မိဘေတြနဲ႔ မိတ္ေဆြေတြရဲ႕အေထာက္အပံ့နဲ႔ အားေပးမႈကိုလက္ခံပါ။ အေထာက္အပံ့ေပးတဲ့အဖြဲ႔ေတြ၊ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြးသူေတြနဲ႔ အျခားစိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာအေထာက္အပံ့ေပးသူေတြကို ရွာေဖြပါ။

         သားအိမ္ျပင္ပမွာ သေႏၶတည္ဖူးတဲ့ အမ်ိဳးသမီးအမ်ားစုက ပံုမွန္ကိုယ္ဝန္ျပန္ရွိတတ္ပါတယ္။ သားဥႁပြန္တစ္ဖက္ကို ထုတ္လိုက္ရရင္ေတာင္ ေနာက္တစ္ဖက္ထဲမွာ မ်ိဳးေအာင္ႏိုင္ပါေသးတယ္။
         သားဥႁပြန္ႏွစ္ဖက္စလံုးပ်က္စီးသြားလို႔ ထုတ္လိုက္ရရင္ေတာင္ ခႏၶာကိုယ္ျပင္ပမွာ သေႏၶေအာင္ေအာင္ လုပ္လို႔ရတဲ့နည္းလမ္းေတြရွိပါတယ္။ ဒီနည္းကေတာ့ mature ျဖစ္တဲ့ မမ်ိဳးဥေတြကို ဓာတ္ခြဲခန္းမွာ သေႏၶေအာင္ေအာင္လုပ္ေပးၿပီး သားအိမ္ထဲကိုျပန္ထည့္လိုက္တာပါ။
        ကိုယ္ဝန္ထပ္လိုခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ဆရာဝန္နဲ႔တိုင္ပင္ၿပီးအႀကံဉာဏ္ရယူပါ။ ေစာေစာေဆးစစ္ျခင္း၊ ultrasound ႐ိုက္ျခင္းေတြျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ သားအိမ္ျပင္ပသေႏၶတည္ျခင္းကို ခ်က္ခ်င္းသိေအာင္လုပ္ပါ (သို႔) ကိုယ္ဝန္က ပံုမွန္အတိုင္းႀကီးထြားေနလားဆိုတာကို ေသခ်ာေအာင္ေစာင့္ၾကည့္ေနပါ။

Dr. Mya Myo Myo Swe

www.drmyanmar.com